Yurttaşlar Borç-Faiz Sarmalında: Kara Kara Düşünüyoruz… Sürünüyoruz, Bu Geçinme Değil, Korkuyla Yaşıyoruz

Haber: Beril KALELİ/Kamera: Hakan KAYA

(İSTANBUL) Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Risk Merkezi’nin ağustos ayı verileri, borçla yaşayan kişi sayısının her geçen gün arttığını ortaya koydu. 1 yılda 1.8 milyon vatandaş daha bireysel kredi borçlusu oldu, toplam borçlu sayısı Ağustos ayı itibarıyla 42.8 milyon kişiye ulaştı. ANKA, Kuştepe’de icra ve iflas dairelerinin yakınında vatandaşlara mikrofon uzattı. Bir vatandaş, “Kara kara düşünüyoruz… Sürünüyoruz, bu geçinme değil, korkuyla yaşıyoruz” derken, borçları nedeniyle icraya düştüğünü belirten bir vatandaş ise, “Kredi kartı var, kredilerim var. 34 bin lira icraya ödedim, 16 bin lira da (ayrıca) ödedim, aşırı harcamamız yok ama gelirimiz yok. İki tane çocuk okuyor. Şu anda iş bakıyorum. Şartlar çok kötü gerçekten. Yöneticiler… Her taraf berbat, ülkeyi mahvetmişler” şeklinde konuştu.

Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Risk Merkezi’nin ağustos ayı verileri, borçla yaşayan kişi sayısının her geçen gün arttığını ortaya koydu. TBB Risk Merkezi verilerine göre, vatandaşların kullandığı toplam bireysel kredi hacmi geçtiğimiz ağustos ayına göre yüzde 48 artarak 5 milyar 173 milyon TL oldu. Takipteki krediler hariç, bireysel kredi borçlu sayısı bir yılda 1.8 milyon kişi artarak ağustos ayı itibarıyla 42.8 milyon kişiye ulaştı. Bireysel kredilerin yüzde 24’ünü ihtiyaç kredileri, yüzde 12’sini konut kredileri, yüzde 1’ini taşıt kredileri, yüzde 13’ünü kredili mevduat hesabı oluştururken kredi kartları yüzde 50’yle en büyük paya sahip oldu. Ağustos ayında 217 bin kişi ilk defa kredi kartı kullanırken, ilk kez kredili mevduat hesabı kullanan sayısı 224 bin, ilk kez tüketici kredisi kullanan sayısı ise 111 bin oldu.

İstanbul, bireysel kredide en yüksek paya sahip

Kullanılan toplam bireysel kredi miktarında İstanbul ağustos ayı itibarıyla yüzde 27’yle en büyük paya sahip oldu. Kişi başına ortalama bireysel kredi (kredi kartı dahil) toplam bakiyesi en yüksek il de İstanbul oldu.

“Günümüz ekonomisinde borçlanmak zaruri gibi”

Yüksek enflasyon ve eriyen gelirler karşısında vatandaş kredi ve kredi kartına sığınıyor, kullanmayansa alım gücündeki düşüşü derinden hissediyor. Borç sarmalı son yıllarda vatandaşı icra daireleriyle de tanıştırıyor. İstanbul’da 50’ye yakın icra dairesinin bulunduğu İstanbul Adliyesi Ek Hizmet binası, Kuştepe semtinde bulunuyor. ANKA, pek bilinmeyen ancak yerini öğrenmek zorunda kalanların da gitmekten hoşnut olmadığı icra deirelerinin yakınında vatandaşlara mikrofon uzattı. Ekonomik koşulların insanları borçlanmaya ittiğini ifade eden bir genç, “İnsanlar, birikimiyle birşeyler yapmak, birşeyler satın almak çok mümkün olmadığı için borçlanmak durumunda kalıyor” şeklinde konuştu.

İşsiz kalan vatandaş: Aşırı harcamamız yok ama gelirimiz yok

Borçları nedeniyle icraya düştüğünü belirten bir vatandaş ise, “Kredi kartı var, kredilerim var. 34 bin lira icraya ödedim, 16 bin lira da (ayrıca) ödedim, Aşırı harcamamız yok ama gelirimiz yok. İki tane çocuk okuyor. Şu anda iş bakıyorum. Şartlar çok kötü gerçekten. Yöneticiler…Her taraf berbat, ülkeyi mahvetmişler” şeklinde konuştu. Aynı vatandaş, “Bilmiyorum ne yapacağız…” diye dert yanarken borçlarını kapattığını söyleyen bir vatandaş da, “Borçlu yaşamak zor birşey. Devamlı huzursuzluk veren bir olgu. Allah kimseyi bu durumlara düşürmesin” dedi.

“Yapılandırma için geldim ama şu anda yapılandırma diye birşey yok”

“Çalıştığımızın karşılığını alamıyoruz ki borcumuzu ödeyelim” diyen emekli vatandaş da “Borcunuz var mı” sorusuna, “Hem de nasıl. Olmayan kimse yok ki, herkesin borcu var. Ekonomi belli, yapacak birşey yok” yanıtını vererek şöyle konuştu:

“Yapılandırma için geldim ama şu anda yapılandırma diye birşey olmadığı için geri dönüyoruz. Ondan al ona ver, öyle geçiniyoruz”

“Kredi kartı kullanmıyoruz…fakirleştik iyice”

Kredi ve kredi kartı kullanmadığı belirten bir vatandaş ise, “İdare ediyoruz işte. Artık alım gücümüz kalmadı. Fakirleştik iyice” şeklinde konuştu.

Vatandaşlar şöyle konuştu:

“Sürünüyoruz, bu geçinme değil”

“Borçsuz insan var mı? Var kredi kartım tabi. Anca ödeyebiliyoruz çok şükür, çok az meblağlarda yaptığımız için. Kızım çalışıyor, benim emekli maaşı var. Kira şu an ucuz. Çıkarırlarsa, yapacak birşey yok. Bak şimdi icradan çıktık. Onu düşünüyoruz; kara kara düşünüyoruz… Yiyip içme, herşey para. Meyve, şebze alınmıyor; anca idare etmeye çalışıyoruz. Kredi kartını da çok ihtiyç duymasak kullanmıyoruz…Ben bu yaştayım, böyle bir pahalılık görmedim. Benim gibi herkes şaşkındır. Ama belirli bir kesim gayet iyi yaşıyor; biz de yanında şey gibi geçiniyoruz. Sürünüyoruz, bu geçinme değil. Korkuyla; şimdi evden çıkartacak adam, ben o kadar parayı nereden bulacağım, nasıl vereceğim? Kim yardım edecek? Kredi kartı da bir yere kadar; kiramı ödemez ki kredi kartı… Kredi kullandık; beyaz eşya eskiyince onlara kullandık, anca anca ödüyoruz. Yüksek kredi almadım, küçük küçük aldığım için beni zorlamadı. O bile zor da, zorlamadı diyorum, icralık olmadık şükür”

“Borcum yok. Kredi kartı kullanmıyorum. Emekliyim; kiram yok, geçinebiliyorum. Geçinemezsen oğullarım yardım ediyor”

“Borçsuz insan yok ki. Geçim sıkıntısı. 19 (bin lira) maaş alıyorum ben, emekliyim. Başaramıyorsun, illa ki bir ek kazanç lazım oluyor. Onu da becermek için baya bir şeylere giriyor insan. Sıkıntı çok yani… (Yüzde) 5 küsür faizlerle karşılaşıyoruz. Düşünsenize, 5 yıl önce neydi faizler, şimdi ne oldu. Şartlar gerçekten iyi değil, insanlar çok zorlanıyor. Bilhassa emekliler ve çalışanlar. Bir de kiralar var biliyorsunuz. Aldı başını gidiyor herşey”

Sorun iktidarın da muhalefetin de gündeminde

Borç sarmalı ve yüksek faiz vatandaşları girdaba sokarken, ekonomi yönetimi geçen ay bir miktar faiz indirimine gitti. Kredi kartı nakit çekim faizi 25 baz puan indirildi. Milyonlarca yurttaşı yakından ilgilendiren sorun CHP Genel Başkanı Özgür Özel’in de gündemindeydi. Çarşamba günü Sarıyer mitinginde konuya değinen Özel “Borcu borçla kapatanlar, çeviren vatandaşlar artık en dibi gördü. Şu anda eksi bakiyeye düşen hesap sayısı tarihin rekorunu kırmış. Bu sene yüzde 89 artmış ve 31 milyona ulaşmış. Türkiye’de 31 milyon kişinin hesap bakiyesi eksi, ona uygulanan faiz yüzde 95. Bu kara düzende 100 liralık verginin 89 lirasını vatandaştan, sadece 11 lirasını gerçekten kazananlardan alıyorlar.” dedi. Özel, iktidara geldiklerinde ilk 100 gün içinde soruna çözüm bulacaklarını da şu sözlerle vaat etti:

“İlk 100 gün içinde bu takibe düşmüş kredi kartlarının bütün faizlerini sileceğiz. Borcun anaparasını da böleceğiz. Söz veriyoruz. Ayrıca çiftçiler çok zor durumda. Bunların tarım kredileri ile ilgili faizleri kaldıracağız, anaparalarını böleceğiz. Eksi bakiyeye düşmüş hesaplarda faizlerini sileceğiz, anaparasını böleceğiz, iktidarımızın ilk 100 gününde bu faiz sarmalından, AK Parti’nin kara düzeninden kurtaracağız. Rahat bir nefes aldıracağız”