Haber: Seyfi ÇELİKKAYA
(YOZGAT) – Yozgat‘ta kaz yetiştiriciliğinin yeniden ivme kazanmasına yönelik çalışmalar devam ederken, kaz yetiştiricileri girdi maliyetlerinin yüksek olmasından yakınıyor. Yozgat‘ın Boğazlıyan ilçesinde kaz yetiştiriciliği yapan Koray Altıntaş, “Yemler çok pahalı. Şu anda kazın, civciv yeminin fiyatı bir torbası bin lira. Hadi bunu 15-20 gün, bir ay yediriyoruz ama ondan sonrasında devamlı yeşillik isteyen bir hayvan. Devamlı su isteyen bir hayvan” dedi.
Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre, 2002 yılında Yozgat‘ta kaz varlığı 84 bin 35 iken 2023 yılında 28 bin 789’a kadar geriledi. Yozgat Valiliği İl Özel İdaresi, Tarım Orman İl Müdürlüğü, Yozgat Bozok Üniversitesi ortaklığı ile 2018 yılında uygulamaya konulan “Yozgat Damızlık Kaz Islahı Projesi” kapsamında yürütülen çalışmalar ile birlikte kaz yetiştiriciliği yeniden hareketlenmeye başladı.
Yozgat Bozok Üniversitesi Yerköy ilçesinde kurulan Tarımsal Araştırma Uygulama Merkezi Damızlık Kaz Üretim Tesisinde yetiştirilen kazlar, proje kapsamında halk elinde ıslah edilerek, çoğaltılmasına yönelik başlatılan çalışmaların bir bölümü sekteye uğramasına rağmen Yozgat’ın farklı bölgelerinde özel sektör tarafından kurulan çiftliklerde kaz yetiştiriciliği devam ediyor. Ancak yetiştiriciler de girdi maliyetlerinin çok yüksek olmasından yakınıyor.
“Şu anda kazın, civciv yeminin fiyatı bir torbası bin lira”
Boğazlıyan’da kaz yetiştiriciliği yapan Koray Altıntaş, çiftliğinde 800 civarında kazın bulunduğunu belirterek, şöyle konuştu:
“Sayımız bu sene daha fazla olacaktı da aldığımız yumurtalardan pek verim alamadık. Bunlar bizim kendi damızlıklarımızın yumurtasından, onların civcivleri. Yemler çok pahalı. Şu anda kazın, civciv yeminin fiyatı bir torbası bin lira. Hadi bunu 15-20 gün, bir ay yediriyoruz ama ondan sonrasında devamlı yeşillik isteyen bir hayvan. Devamlı su isteyen bir hayvan. Burada bunları sağlayabiliyoruz ama bazılarını sağlayamıyoruz. İnşallah onları da zamanla sağlayacağız. Yerimiz var, oraya gittiğimiz zaman bunların hepsini tam bir doğal ortamda hayvanlarımız yaşayacak.
Geçen sene kilosu 500 liraydı, bu senede 600-650 civarı olur kilosu. İkiye ayrılıyor bu; bir düz, bir de kart usulü var. Kart usulü tuzlanmış oluyor, bir gün tuzda bekler. O biraz daha fiyatlı. Çünkü tuz attığımız zaman hayvan fire veriyor, kesilmiş et fire veriyor. Kaz başı iki yüz gram kadar fire verir. Onun için biraz tuzlanmış kaz biraz daha pahalı olur. Beş sene önce çok fazlalaştı, devlet kredi açmıştı. 30 bin lira kredi verdiği için o zaman bayağı fazlalaştı. Çok kolay bir iş olmadığı için damızlık süresinden, kuluçka süresinden, civciv yetiştirmek için hepsine ayrı ayrı bir yer istediği için, maliyetler biraz yüksek olduğu için bu işi yapmak yer meselesi, tamamen imkan meselesi haline dönüştü.
Şu anda mesela canlı bir iyi bir damızlık kaz için yatırım gideri 2,5-3 milyon civarında. Bunu şöyle bir totale vurduğumuz zaman bugün 100 tane olsa 300-400 milyon. 300-400 milyon makine aksamı. 400-500 milyon civciv hane. Yatacağı yer, kalacağı yer 5-6 milyonluk bir yapmanız lazım. Bir de ne bileyim bilmeyen kuluçkayı yapamaz. veya bilmeyen damızlığı yapamaz. Bunların içinde çok ince süreçler var o süreçleri çok iyi bilmek gerekir. Devlet desteğe devam etmiyor, biz hiç destek kalmadık. İş kendi çapımızda bu işi sürdürmeye çalışıyoruz. Aslında çok güzel bir iş ama millet kaz deyip geçiyor.”
“Tuzlayıp Kars’a veriyoruz”
Yozgat’ta yetişen kazların Kars’a da gönderildiğini aktaran Altıntaş, “Kazı buraya da veriyoruz, Yozgat çevresine de veriyoruz, perakende satışımız da oluyor. Mesela benim burada perakende 300 tane kaz satarım. 500-600 tane Yozgat’a gidiyor. Geriye kalan, elimizde hayvan fazla olduğu zaman dışarıdan kesim de yapıyorum. Onları da tuzlayıp Kars’a veriyoruz. Önemli olan bunun kesim zamanını iyi ayarlayıp, hayvanın üstünde tüy bırakmamak. Hayvan ne kadar temiz olursa, et ne kadar temiz olursa alıcı o kadar çok olur” diye konuştu.
