Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK) bünyesinde yerli imkanlarla üretilen insansız hava aracı (İHA) tabanlı radyasyon doz hızı dedektörü “İnsansız Radyasyon İzleme Sistemi (İ-RİS)”, erişilmesi zor bölgeler ve yerlerden ölçümlerin zaman alıcı olduğu durumlarda, güvenli bir mesafede radyolojik haritalama imkanı sağlıyor.
AA muhabirinin TENMAK’tan edindiği bilgiye göre, Türkiye’nin enerji ve maden alanlarındaki bilimsel ve teknolojik kapasitesini geliştirmeyi amaçlayan Kurum, nükleer güvenlik ve radyasyon izleme alanında yerli ve yenilikçi bir çözüm geliştirdi.
Radyolojik veya nükleer bir acil durumda, ilk müdahale ekiplerinin halkın ve çevrenin maruz kalabileceği doz hızlarının ve bu dozların bulunduğu bölgelerin hızlı şekilde tespit edilebilmesi hayati öneme sahip ve İ-RİS bu durumlara çözüm sunuyor.
TENMAK bünyesindeki Nükleer Enerji Araştırma Enstitüsü (NÜKEN) araştırmacıları tarafından geliştirilen İHA tabanlı yerli radyasyon doz hızı dedektörü İ-RİS, erişilmesi zor olan bölgeler ve yerlerden ölçümlerin zaman alıcı olduğu durumlarda, operatöre güvenli bir mesafede radyolojik haritalama yapma imkanı sağlıyor.
İ-RİS, nükleer ve radyolojik acil durumda hızlı ve etkin tespit yaparak halkın ve çevrenin güvenliğini sağlamaya yardımcı oluyor.
Yaklaşık 12,5 kilogram ağırlığındaki cihaz, saniyede 15 metre yatay uçuş hızına ulaşabilirken, 30-40 dakika havada kalabiliyor. 20 kilometre menzile sahip İ-RİS, bu özellikleri sayesinde radyolojik haritalama ve radyoaktif kaynak tespiti yapabiliyor.
Sistem İHA’dan bağımsız da hizmet sunabiliyor
İHA’dan bağımsız olarak da kullanılabilen ve yaklaşık 5 kilogram ağırlığında olan modüler yapıdaki radyasyon izleme sistemi iki farklı dedektör barındırıyor.
Sistem tarafından elde edilen gama radyasyon sayım verileri, coğrafi bilgi sistemleri ve jeoistatistiksel yöntemler kullanılarak analiz ediliyor. İnterpolasyon yöntemiyle ölçüm noktaları arasında kalan bölgeler için hesaplar yapılarak radyolojik yoğunluk haritaları oluşturuyor. Böylece, çok düşük aktiviteli radyoaktif kaynakların tespiti mümkün olabiliyor.
Bu sistem, radyasyon kaynaklı acil durum müdahale anında nükleer tesis güvenliğinin sağlanmasında, atık sahalarının radyolojik denetiminde ve kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer tehdit tespit operasyonlarında etkin şekilde kullanılabiliyor.
Türkiye’nin rekabet gücünü artırmayı hedefleyen TENMAK, nükleer enerji, nadir toprak elementleri, bor teknolojileri, temiz enerji ve iyonlaştırıcı radyasyon gibi stratejik alanlarda AR-GE çalışmaları yürütüyor.
TENMAK, stratejik AR-GE yapıyor
TENMAK bünyesinde, NÜKEN’in yanı sıra Bor Araştırma Enstitüsü, Nadir Toprak Elementleri Araştırma Enstitüsü, Temiz Enerji Araştırma Enstitüsü, Enerji Araştırma Enstitüsü gibi uzmanlaşmış araştırma merkezleri yer alıyor.
Kurum ayrıca, teknoloji transfer ofisleri, AR-GE merkezleri, eğitim ve bilgilendirme birimleriyle Türkiye’nin bilimsel altyapısını güçlendiriyor ve teknolojik gelişimine yön veriyor.
TENMAK, yeni ürünler geliştirmeyi, mevcutları iyileştirmeyi ve bu alanlarda dünya liderliğini hedefliyor.
