Ticaret Bakanı Ömer Bolat, mal ve hizmet ihracatını artırmanın, dış ticaret ve cari işlemler açığını makul seviyelere indirmenin kırmızı çizgileri olduğunu belirterek, “Bu ay içinde Eximbank ve Merkez Bankasının reeskont kredilerinde artış bekliyoruz.” dedi.
Bolat, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe ile Bakanlık’ta düzenlediği basın toplantısında, eylül ayı dış ticaret rakamlarını açıkladı.
Ocak-eylül döneminde ihracatı en fazla artış gösteren ürünün, 3,1 milyar dolar yükselişle motorlu kara taşıtları olduğunu bildiren Bolat, savunma sanayisinde 1,3 milyar dolarla silah ve mühimmatlarda artışın görüldüğünü söyledi. Bolat, kimya sanayisinde 934 milyon dolar, elektrikli makine ve cihazlarda 800 milyon dolar, altın ve mücevherat ihracatında da 648 milyon dolar artış kaydedildiğini aktardı.
Bolat, ihracatta bu dönemde en fazla azalış gösteren fasılların ise mineral yakıtlar, yani rafine petrol ürünleri olduğuna işaret ederek, “Türkiye, ürettiğinden fazla ihtiyacı olan petrolü ham petrol olarak ithal etmek zorunda ama bunun da bir kısmını işliyor, bütün dünyaya benzin, mazot olarak ihraç ediyor. Dünyada petrol fiyatları 2024’e kıyasla bu yıl aşağı yukarı varili 70 dolar olmak üzere gerilediği için bizim rafine petrol ihracatımızda da azalma söz konusu oldu. Miktar bazında değil, değer bazında yansıma oldu. 9 aylık azalışı 677 milyon dolar.” diye konuştu.
İthalatta ise 9 ayda en çok azalış gösteren faslın, 1,3 milyar dolar düşüşle mineral yakıtlar ve ham petrol olduğunu kaydeden Bolat, bunun ardından 636 milyon dolar düşüşle demir ve çeliğin, 343 milyon dolar azalışla organik kimyasal ürünlerin geldiğini söyledi.
Bolat, ithalatta en fazla yükseliş gösteren fasılların da 3,6 milyar dolar artışla motorlu kara taşıtları, 3,4 milyar dolar artışla kıymetli ve yarı kıymetli taşlar olduğunu belirterek, bu kapsamda 9 aylık 15 milyar dolarlık ithalat artışının 7 milyar dolarının bu kalemlerde meydana geldiğini dile getirdi. ABD’nin nisan ayında gümrük vergilerini artırmasıyla ticaret savaşlarının başladığını anımsatan Bolat, bu nedenle üreticilerin, fiyat artışından kendisini korumak amacıyla ithalatı fazla yaptığına işaret etti.
“AB’ye ihracatın bu yıl 115 milyar dolara ulaşılacağını tahmin ediyoruz”
Ocak-eylül döneminde Avrupa Birliği’ne (AB) yüzde 8,2 artışla 86,8 milyar dolarlık ihracat yapıldığını aktaran Bolat, bunun, Uzak Doğu ülkelerinin ABD pazarı daralınca ürünlerini AB’ye daha ucuza satmasına rağmen gerçekleştirildiğine dikkati çekti.
Bolat, AB’ye geçen yılki ihracatın 108,5 milyar dolar olduğunu anımsatarak, bu yıl ihracatın en az 115 milyar dolara ulaşılacağını tahmin ettiklerini bildirdi.
Aynı dönemde İslam İşbirliği Teşkilatının 57 ülkesine ihracatın yüzde 4,1 artışla 53 milyar dolara yükseldiğini belirten Bolat, “OECD ülkelerine yüzde 6 artışımız var, ???????106 milyar dolar. Türk Devletleri Teşkilatı ile ihracatımız 8 milyar dolar. ABD, Meksika, Kanada bölgesine de ihracatımız yüzde 0,3 artışımızla 14,2 milyar dolardır.” ifadesini kullandı.
Bolat, 9 ayda ihracatta Almanya’ya 1,3 milyar dolar, İngiltere’ye 1,2 milyar dolar, Birleşik Arap Emirlikleri’ne 1,1 milyar dolar, Suriye’ye 824 milyon dolar ve Fransa’ya 804 milyon dolar artış olduğunu söyledi. Bu dönemde ihracatta Rusya’ya ise 1,6 milyar dolar azalış olduğunu dile getiren Bolat, “Malum hem ticari, hem mali ambargolar bu azalışta etkisini gösteriyor. Ayrıca Irak’ta 838 milyon dolar, Singapur’da 419 milyon dolar, Pakistan’da ise 281 milyon dolar azalış söz konusu.” dedi.
Bu dönemde ithalatta en çok düşüş gösteren ülkenin 2,1 milyar dolarla İtalya olduğunu aktaran Bolat, “Bunun sebebi, 2024’te altın ithalatında kota uygulaması varken altını ham madde olarak kullanmak isteyenler mücevher olarak getirme yöntemini kullanıyordu. Kota miktarı artırılınca mücevher formunda getirme uygulaması azaldı, bu nedenle İtalya’dan bir azalış söz konusu.” diye konuştu. Bolat, aynı dönemde en fazla ithalatın ise 3,6 milyar dolar artışla Çin’den yapıldığını ifade etti.
“İhracatçılarımıza 77 ayrı program dahilinde destek sunuyoruz”
Bolat, Türkiye’nin ihracat koşusunun yükselerek istikrarlı şekilde devam ettiğini belirterek, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Sayın Cumhurbaşkanımızın her konuşmasında ortaya koyduğu gibi bizim kırmızı çizgimiz, mal ve hizmet ihracatımızı artırarak ülkemizin döviz dengesini sağlamak, zorunlu ithalatımızı yapabilecek döviz arzını tedarik etmek, dış ticaret ve cari işlemler açığımızı makul seviyelere indirebilmektir. Bu çerçevede zaten ihracatçılarımıza 77 ayrı program dahilinde ihracat destekleri sunuyoruz. Bakanlık bütçemizin yüzde 60’ını onların istifadesine sunabiliyoruz. Bunun yanında da İhracatı Geliştirme AŞ kefalet veriyor, 171 milyar liraya ulaştı bu kefalet. Eximbank’ın günlük reeskont kredileri, diğer özel bankalarla beraber 4 milyar. Bu ay içinde Eximbank ve Merkez Bankasının reeskont kredilerinde artış bekliyoruz.
“9 ayda 44 ülkeyle üst düzey ticaret görüşmelerinde bulunduk”
İhracatçılara 5 puanlık kurumlar vergisi muafiyeti verildiğini bildiren Bolat, özellikle emek yoğun sektörlerde verilen işçi başına 2 bin 500 lira istihdam desteğinin yıl başından bu yana devam ettiğini, KOSGEB kapsamına giren firma sayısını artırabilmek için KOBİ tanımında yıllık cironun yükseltilerek bu kapsamın genişlemesinin sağlandığını anlattı.
Bolat, ihracata, uluslararası anlaşmalardan sektörel ticaret heyeti görüşmelerine kadar birçok çalışmanın katkısı olduğuna işaret ederek, şunları kaydetti:
“Bu yıl 9 ayda 44 ülkeyle üst düzey ticaret görüşmelerinde bulunduk ve çeşitli anlaşmalar imzaladık. AB ile Yüksek Düzeyli Ticaret Diyaloğu’nun ikincisini temmuz başında Ankara’da gerçekleştirdik. AB Komisyonu 15 Temmuz’da yoğun çabalarımız sonucunda üye ülkelere memorandum göndererek Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına vize kolaylığı sağlamasına yardımcı oldu. ABD gezimizde de Cumhurbaşkanımızın başkanlığında ABD’li ve Türk iş alemiyle önemli toplantılar gerçekleştirdik. Önümüzdeki hafta salı günü de Cumhurbaşkanımızın başkanlığında Türk Devletler Teşkilatının 12. Zirve Toplantısı Azerbaycan’da olacak. Geniş bir heyetimiz Azerbaycan’da görüşmeler yapacak.”
Türk-Afrika Ekonomi Ticaret Zirvesi’nin de 16-17 Ekim’de 50’ye yakın Afrika ülkesinin ticaret, ekonomi bakanları, bakan yardımcıları ile iş insanlarının katılımıyla yapılacağını belirten Bolat, Türkiye’nin Afrika’yı ortak ve dost olarak gördüğünü bildirdi.
