Nadir toprak elementleri, modern teknolojinin vazgeçilmez yapı taşlarından biri haline geldi. Özellikle elektrikli araçlardan rüzgar türbinlerine, ileri teknoloji cihazlardan savunma sanayine kadar geniş bir kullanım alanı bulunan bu elementler, dünya genelinde stratejik bir öneme sahip. Türkiye’de de son dönemde bu alanda yapılan önemli keşifler gündemde. Konu ile ilgili detaylar haberin devamında yer alıyor.
NADİR TOPRAK ELEMENTLERİ NEDİR?
Nadir toprak elementleri, kimyasal özellikleri benzer 17 metalden oluşan özel bir grup elementtir. Genellikle lantanitler olarak bilinen 15 element ve buna ek olarak itriyum ile skandiyum olmak üzere toplamda 17 element nadir toprak elementleri olarak adlandırılır.
Doğada genellikle diğer elementlerle karışık halde bulunmaları ve saf hallerine ulaşmanın zorluğu nedeniyle “nadir” ifadesi kullanılır. Bu elementler, nükleer reaktörlerden gelişmiş elektroniklere kadar geniş bir yelpazede kritik uygulamalara sahiptir.
NADİR TOPRAK ELEMENTLERİ HANGİLERİDİR?
Nadir toprak elementleri 17 tanedir. Bunların 15’i lantanitlerdir ve atom numaraları 57 ile 71 arasında değişir. Lantan (La), Seryum (Ce), Praseodim (Pr), Neodim (Nd) en bilinenlerindendir. Geri kalan ikisi ise itriyum (Y) ve skandiyum (Sc) elementleridir. Bu grup birlikte nadir toprak elementleri olarak anılır.
NADİR TOPRAK ELEMENTLERİ TÜRKİYE’DE NERELERDE VAR?
Türkiye’de nadir toprak elementleri açısından önemli kaynaklar bulunmaktadır. Eskişehir’in Beylikova ilçesinde gerçekleştirilen araştırmalarda yaklaşık 694 milyon tonluk bir kaynak tespit edilmiştir. Bu sahada nadir toprak elementleri ile birlikte barit ve florit mineralleri de bulunmaktadır.
Bölgede bugüne kadar 310 ayrı lokasyonda 125 bin metre sondaj yapılmıştır ve kaynak açısından önemli bir potansiyele sahip olduğu belirlenmiştir.
NADİR TOPRAK ELEMENTLERİ NE İŞE YARAR?
Nadir toprak elementlerinin kullanım alanları oldukça geniştir ve ileri teknolojiyle bağlantılıdır. Elektrikli motorlar ve rüzgar türbinlerinde mıknatıs yapımında kritik rol oynarlar. Elektrikli araçlarda kullanılan nikel metal hidrit bataryalarında (örneğin La, Ce, Pr, Nd) bu elementler yaygın olarak kullanılır.
Ayrıca savunma sanayinde, Prometyum güdümlü füze sistemlerinde yer alır. Tıbbi cihazlarda, taşınabilir X-ışını makinelerinde, uzay sondalarında ve uydularda enerji ve ısı kaynağı olarak görev yapabilirler. Ayrıca geleceğin enerji çözümlerinde, özellikle minyatür nükleer bataryalarda büyük potansiyel taşımaktadırlar.
