Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2024 yılına ilişkin doğum istatistiklerini açıkladı. Buna göre, 2024’te canlı doğan bebek sayısı 937 bin 559 olarak kayıtlara geçti. Geçen yıl canlı doğan bebeklerin yüzde 51,4’ü erkek, yüzde 48,6’sı kız oldu.
Bir kadının doğurgan olduğu dönem (15-49 yaş grubu) boyunca doğurabileceği ortalama çocuk sayısını ifade eden “toplam doğurganlık hızı”, 2001’de 2,38 çocukken 2014’ten itibaren aralıksız düşüş eğilimine girerek 2024’te 1,48 çocuk olarak gerçekleşti. Bu durum, son 8 yıldır nüfusun yenilenme düzeyi olan 2,1’in altında kaldığını gösterdi.
DOĞURGANLIK HIZININ EN DÜŞÜK OLDUĞU BEŞ İL
Geçen yıl en yüksek toplam doğurganlık hızı 3,28 çocukla Şanlıurfa’da kaydedildi. Bu ili 2,62 ile Şırnak, 2,32 ile Mardin izledi. Toplam doğurganlık hızının en düşük olduğu il ise 1,12’şer çocukla Bartın ve Eskişehir oldu. Bu illerin ardından 1,15 çocukla Zonguldak ve Ankara, 1,17 ile İzmir geldi. Toplam doğurganlık hızı 2017’de nüfusun yenilenme seviyesinin altına düşmüştü. O yıl 57 ilin toplam doğurganlık hızı 2,10’un altında iken 2024’te söz konusu il sayısı 71’e çıktı.
BİR TEK ŞANLIURFA KALDI
Bu hızın 1,50’nin altında kaldığı il sayısı 2017’de 4 iken 2024’te 55 oldu. Toplam doğurganlık hızının 3 çocuk ve üzerinde olduğu il sayısı 2017’de 10 iken 2024’te sadece Şanlıurfa kaldı. Toplam doğurganlık hızının Avrupa Birliği (AB) üye ülkeleri ortalaması 2023 yılında 1,38 çocuk olarak kayıtlara geçti. AB üyesi 27 ülkenin toplam doğurganlık hızları incelendiğinde, 2023 yılında en yüksek toplam doğurganlık hızına sahip ülke 1,81 çocukla Bulgaristan oldu. En düşük doğurganlık hızına sahip ülke ise 1,06 çocukla Malta olarak kayıtlara geçti. Toplam doğurganlık hızı 2024’te binde 1,48 olan Türkiye, AB üyesi ülkelerle kıyaslandığında 9’uncu sırada yer aldı.
EĞİTİM SEVİYESİ YÜKSELDİKÇE DOĞURGANLIK HIZI DÜŞÜYOR
Annenin eğitim durumuna göre toplam doğurganlık hızı incelendiğinde, 2024’te en yüksek toplam doğurganlık hızı okuma yazma bilmeyen/okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen anneler için 2,65 çocuk iken en düşük toplam doğurganlık hızı yüksek öğretim mezunu anneler için 1,22 çocuk olarak kaydedildi.
Çalışma kapsamında, Mekansal Adres Kayıt Sistemi’nin (MAKS) kullanılmaya başlanmasıyla fiili kent-kır yapısını daha doğru yansıtan “yoğun kent, orta yoğun kent ve kır” ayrımında oluşturulan yeni bir sınıflama da yapıldı. Buna göre, 2024’te kır olarak sınıflandırılan yerlerde toplam doğurganlık hızı 1,83 çocuk iken orta yoğun kent olarak sınıflandırılan yerlerde 1,58 ve yoğun kent olarak sınıflandırılan yerlerde 1,39 çocuk oldu.
Bin nüfus başına düşen canlı doğum sayısını ifade eden kaba doğum hızı, 2001 yılında binde 20,3 iken 2024’te binde 11 oldu. Buna göre, 2001’de bin nüfus başına 20,3, 2024 yılında ise 11 doğum düştü.
DOĞURGANLIK HIZININ EN YÜKSEK OLDUĞU YAŞ GRUBU 25-29
Belli bir yaş grubunda bin kadın başına düşen ortalama canlı doğan çocuk sayısını ifade eden “yaşa özel doğurganlık hızı”, 2001 yılında en yüksek binde 144 ile 20-24 yaş grubunda iken 2024 yılında binde 100 ile 25-29 yaş grubunda görüldü. Bu durum, doğurganlığın kadının daha ileri yaşlarında gerçekleştiğini gösterdi.
Adölesan doğurganlık hızı, 15-19 yaş grubunda bin kadın başına düşen ortalama canlı doğan çocuk sayısını ifade ederken 2001 yılında binde 49 olan söz konusu hız 2024 yılında binde 10’a geriledi. Buna göre, geçen yıl 15-19 yaş grubundaki her bin kadın başına 10 doğum düştü. Annenin son iki doğumu arasındaki ortalama süresi incelendiğinde, bu süre 2019’da 4,6 yıl iken 2024’te 4,7 yıl oldu.
Geçen yıl ikinci doğumunu yapan annelerin ilk gerçekleştirdiği doğumuyla bu doğumu arasındaki ortalama süre 4,3 yıl olarak kaydedildi. Doğum yapan annelerden 2024’te üçüncü doğumunu gerçekleştirenlerin ikinci doğumu ile arasındaki ortalama süre ise 5,4 yıl oldu. Doğum yapan annelerden 2024’te ikinci doğumunu gerçekleştirenlerin birinci doğumu arasındaki ortalama sürenin en uzun olduğu ilin geçen yıl 5,4 yılla Kırklareli olduğu görüldü. Bu ili 5,3 yılla Çanakkale, 5,1 yılla Kütahya, Edirne, Uşak ve Bartın izledi. Annenin ikinci ile birinci doğumu arasındaki ortalama sürenin en kısa olduğu ilin 2024’te 2,7 yıl ile Şanlıurfa olduğu belirlenirken bu ili 2,9 yıl ile Şırnak, 3 yıl ile Ağrı ve Muş takip etti.
DOĞUM YAPAN ANNELERİN ORTALAMA YAŞI 29,3
Doğumlarını 2001 yılında gerçekleştiren annelerin ortalama yaşı 26,7 iken 2024 yılında 29,3 oldu. İlk doğumunu geçen yıl gerçekleştiren annelerin ortalama yaşı ise 27,3 olarak belirlendi. İlk doğumdaki ortalama anne yaşı illere göre incelendiğinde, 2024 yılında ilk doğumda ortalama anne yaşının en yüksek olduğu il 29,4 ile Tunceli olurken bu ili 29 ile Artvin, 28,8 yaşla İstanbul takip etti. İlk doğumdaki ortalama anne yaşının en düşük olduğu iller ise 24,4’er ile Şanlıurfa ve Muş oldu. Bu illeri 24,5 yaşla Ağrı, 25,2 yaşla Gaziantep izledi.
DOĞUMLARIN YÜZDE 3,3’Ü ÇOĞUL
Çoğul doğum sayısı 2024 yılında 31 bin 109 oldu. Doğumların 2024’te yüzde 3,3’ü çoğul doğum iken bunların yüzde 97’si ikiz, yüzde 2,9’u üçüz ve yüzde 0,1’i dördüz ve daha fazla bebek olarak gerçekleşti. Sırasına göre doğumlar incelendiğinde, 2024 yılında doğumların yüzde 41,9’unun ilk, yüzde 30,3’ünün ikinci, yüzde 16’sının üçüncü, yüzde 11,5’ini ise dördüncü ve üzeri doğum olduğu görüldü.
ERDOĞAN “BEKA SORUNU” DEDİ
Konuyla ilgili bir açıklamasında “Ülkemiz için savaştan çok daha önemli bir tehdittir” diyen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, başka bir açıklamasında ise “Türkiye, nüfus artış hızı bakımından kritik bir kavşağa gelmiştir. Muhalefet, buna önem vermiyor olabilir. Muhalefet, absürt argümanlarla bunu sulandırmak istiyor da olabilir ancak nüfus meselesi, milletimiz açısından giderek bir beka sorununa dönüşmektedir” dedi.
