(TBMM) – CHP Sivas Milletvekili Ulaş Karasu, Ulaştırma Ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu’na, TCDD’nin 35 adet dizel elektrikli ana hat lokomotifi alımı ihalesine ilişkin “İlk ihalenin iptal edilmesinin gerekçesi nedir? İlk ihale şartnamesinde ‘yerlilik’ şartının yer almadığı ve teknik koşullarının Avrupalı bir şirketin işaret edildiği, milyonlarca avronun yurt dışındaki bu şirkete gideceği iddiaları üzerine iptal edildiği doğru mudur? İlk ihale şartnamesinde yer alan koşulları dünyada sadece birkaç yabancı firmanın sağladığı iddiası doğru mudur? Yeni ihalenin şartnamesinde de asgari yerlilik oranının yer almamasının gerekçeleri nelerdir” diye sordu.
CHP Genel Başkan Yardımcısı Abdulkadir Uraloğlu, TCDD’nin 35 adet dizel elektrikli ana hat lokomotifi alımı ihalesiyle ilgili Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu’nun yanıtlaması istemiyle TBMM Başkanlığı’na soru önergesi verdi. Karasu, şunları kaydetti:
Türkiye’deki tek lokomotif üreticisi 130 yıldır TÜRASAŞ’tır
“TCDD Taşımacılık Anonim Şirketi Genel Müdürlüğü, daha önce 10 Eylül 2025 tarihinde 40 adet dizel elektrikli ana hat lokomotifi almak için ihale açmış, ancak ihale şartnamesinde ‘yerlilik’ şartının yer almadığı ve teknik koşullarının Avrupalı bir şirketin işaret edildiği, milyonlarca avronun yurtdışındaki bu şirkete gideceği iddialarına basın ve kamuoyu tarafından dikkat çekilmesi üzerine iptal edilmiştir.
Türkiye’deki tek lokomotif üreticisi 130 yıldır TÜRASAŞ’tır. TÜRASAŞ bu lokomotifi önceki üretilenler gibi ağırlıklı kısmını yerli imkanlarla üretebilecek durumda iken bu proje ve ihale ile direkt dış alım planlaması yapılmıştır. Süreç devam ederken, 11.09.2025 tarihinde bu kez de 35 adet için yeni bir ilan ( sayfasında yayınlanmıştır. Bu ilan öncekine göre ‘esnetilmiş’ olmakla birlikte, iptal edilende şartnamede olduğu gibi bazı şartlar aynı şekilde yer almaktadır. Konu şüphesiz sadece TÜRASAŞ değildir.
‘Gaziray, Milli Elektrikli Tren, E5000 lokomotiflerinde yerli ve milli sistemler kullanılmaktadır ve bu sistemler ‘yerli ve milli’ olarak tasarlanıp üretiliyorken, neden bu sistemler ihale dokümanında yerli ve milli olarak üretim şartı konulmamaktadır’ sorusu yanıtlanması gereken can alıcı ve yanıtlanması gereken asıl sorudur. Daha önce 80 adet E68000 alımında 8 adet hazır alınmışken, kalan 72 adet TÜRASAŞ ve yerli paydaşları ile Türkiye’de üretilmiştir. İhale dokümanında bu şart koşulmuş, lokomotifler en az yüzde 40 yerlilikle üretilmiştir. Yine 20 adet dizel elektrikli General Electric marka 20 adet lokomotif TÜRASAŞ’a sipariş verilmiş, TÜRASAS-GE ortaklığı ile birlikte en yüzde 33 yerlilikle üretilmiştir. Türkiye’de tasarımı ve üretimi mümkün olan sistemlerin ihale dokümanında bir pursantaj oluşturulup ‘yerli şartı’ konulması halinde lokomotiflerin Türkiye’de milli sermaye ile en az yüzde 50-55 oranında yerli olarak üretilmesi mümkündür. Bu durumda döviz ihtiyacının had safhada olduğu bir dönemde ülkemizde en az 100-125 milyon euroluk dövizin ülkemizde kalması mümkün olacaktır.”
“İlk ihale şartnamesinde yer alan koşulları dünyada sadece birkaç yabancı firmanın sağladığı iddiası doğru mudur”
CHP’li Karasu, Bakan Uraloğlu’na şu soruları yöneltti:
“İlk ihalenin iptal edilmesinin gerekçesi nedir? İlk ihale şartnamesinde ‘yerlilik’ şartının yer almadığı ve teknik koşullarının Avrupalı bir şirketin işaret edildiği, milyonlarca avronun yurtdışındaki bu şirkete gideceği iddiaları üzerine iptal edildiği doğru mudur?
İlk ihale şartnamesinde yer alan koşulları dünyada sadece birkaç yabancı firmanın sağladığı iddiası doğru mudur? Doğru ise bu firmalar hangileridir, daha önce bakanlığınızın yaptığı ihaleleri kazanmış mıdır?
İptal kararının sözde ‘İhale dokümanında güncelleme yapılmasına ihtiyaç duyulması nedeniyle söz konusu ihale iptal edilmiştir’ olarak ifade edildikten sonra, yapılan güncellemelerin içeriği nedir? Yeni ihalede lokomotif sayısının, bir öncekine göre düşürülmesinin gerekçesi nedir?
Gaziray, Milli Elektrikli Tren, E5000 lokomotiflerinde yerli ve milli sistemler kullanılmaktadır ve bu sistemler ‘yerli ve milli’ olarak tasarlanıp üretiliyorken, neden bu sistemler ihale dokümanında yerli ve milli olarak üretim şartı konulmamaktadır?
Yeni ihalenin şartnamesinde de asgari yerlilik oranının yer almamasının gerekçeleri nelerdir? Lokomotif alımlarında birkaç tanesi satın alınıp, diğerleri TÜLOMSAŞ’ta imal edilmişken bu ihale ile neden yerli imalat tercih edilmemektedir? Bu ihalenin yaklaşık maliyeti ne olacaktır?
Önergenin yanıtlandığı tarihte ihale gerçekleşmiş ise yaklaşık maliyeti nedir? TÜRASAŞ Fabrikaları’na neden yeterli teknik eleman işçi ve teknisyen alımı yapılmamaktadır? Alım yapılmadığı gerekçesiyle bakım, tamirat ve imalat aksadığı iddiası doğru mudur?
Yeteri kadar bilgi birikimi ve mesleki tecrübeye sahip alımların yapılması ile bu aksaklıkların giderilip bu fabrikaların yerli üretimi teşvik etmesi hükümetinizin gündeminde midir? TÜLOMSAŞ, TÜDEMSAŞ, TÜVASAŞ Fabrikaları ayrı Genel Müdürlük iken Ana Statüleri değiştirilerek Ankara’da kurulan TÜRASAŞ Genel Müdürlüğü’nün oluşturulmasındaki nedenler nelerdir?”
