Çekya’da 3 ve 4 Ekim’de yapılacak seçimlerde, parlamentonun alt kanadı Temsilciler Meclisinin 200 üyesi belirlenecek. Seçimi, eski Başbakan Andrej Babis’in liderliğindeki aşırı sağ Memnuniyetsiz Vatandaşlar Hareketi (ANO) partisinin önde tamamlaması beklenirken hiçbir partinin tek başına hükümet kuracak çoğunluğa ulaşamayacağı öngörülüyor.
Çekya Parlamentosu, 200 sandalyeli Temsilciler Meclisi ile 81 üyeli Senatodan oluşuyor. Temsilciler Meclisi her dört yılda bir yapılan seçimlerle belirleniyor ve hükümetin oluşumunda kritik rol oynuyor.
Bu seçimlerde ilk kez yurt dışında yaşayan Çek vatandaşlarına posta yoluyla oy kullanma hakkı tanındı. Uzmanlar, bu durumun ülkenin Rusya-Ukrayna Savaşı’na yaklaşımı ve Avrupa Birliği (AB) politikalarında önemli sonuçlar doğurabileceğini değerlendiriyor.
IPSOS, Politico ve PolitPro şirketlerinin anketlerine göre, ANO partisinin 2021’deki seçimlerine kıyasla oy oranını yaklaşık 3 puan artırarak yüzde 31-32 seviyelerine çıkarması bekleniyor.
İktidardaki Sivil Demokrat Parti (ODS), TOP 09 ve Hristiyan Demokratlar Birliğinin (KDU-CSL) oluşturduğu Spolu (Birlikte) İttifakının ise oy kaybı yaşayarak yüzde 19’lara gerileyeceği tahmin ediliyor.
Seçimlerin ana gündemini artan yaşam maliyetleri, enerji fiyatları ve AB ile uyum süreci oluşturuyor
Hükümeti kurabilmek için Temsilciler Meclisinde en az 101 sandalyeye ihtiyaç duyuluyor. Anketler, hiçbir partinin bu çoğunluğa ulaşamayacağını gösteriyor. Bu nedenle en çok oyu alan partinin koalisyon görüşmelerine başlaması planlanıyor.
Seçim kampanyasında en çok tartışılan konular arasında artan yaşam maliyetleri, enerji fiyatları ve Avrupa Birliği (AB) ile uyum politikaları öne çıktı. Anketlere göre ANO partisi seçmenlerini ekonomik vaatlerle ikna etmeye çalışırken iktidardaki Spolu İttifakı mali disiplin ve Batı ile entegrasyona vurgu yapıyor.
Spolu, AB yanlısıyken ANO, Brüksel’in iklim, göç ve Ukrayna politikalarını eleştiriyor
Başbakan Petr Fiala liderliğindeki Spolu, Çekya’nın Ukrayna’ya desteğini sürdürmeyi, NATO’nun hedefleri doğrultusunda savunma harcamalarını artırmayı ve AB ile yakın işbirliğini savunuyor.
Dışişleri Bakanı Jan Lipavsky, yaptığı açıklamada, “Bu seçim, ülkenin Batı’ya yönelimini koruma mücadelesidir. Rusya ile işbirliği yapan güçler ilk kez iktidara talip oluyor.” dedi.
ANO lideri Andrej Babis ise AB’nin iklim ve göç politikalarını sert şekilde eleştiriyor, Ukrayna’ya mühimmat sevkiyatını durdurmayı vadediyor ve enerji maliyetlerini düşürme, vergileri indirme sözü veriyor.
ANO, Avrupa Parlamentosunda Macaristan Başbakanı Viktor Orban’ın öncülük ettiği aşırı sağcı Patriots for Europe (Avrupa’nın Vatanseverleri) grubunda yer alıyor.
Babis, seçim kampanyası kapsamında yaptığı bir açıklamada, AB’nin iklim değişikliğiyle mücadele kapsamındaki birçok kararın, Çek vatandaşlarının “sırtına yük” bindirdiğini belirterek buna izin vermeyeceğini söyledi.
Ukrayna’ya destek konusunda da mevcut hükümetten farklı bir çizgi benimseyen Babis, “Batı tarafından fonlanan cephane sevkiyatlarını organize etmeye son vereceğiz. Çek halkı önce kendi yaşam maliyetleriyle mücadele ediyor, hükümetin önceliği burada olmalı.” ifadelerini kullandı.
AB, Çekya’daki seçimleri yakından izliyor. İngiliz The Guardian gazetesinin analizine göre, ANO’nun iktidara dönmesi halinde Prag, Macaristan ve Slovakya’nın ardından AB içinde üçüncü “Brüksel karşıtı aktör” haline gelebilir.
Bu durumun da özellikle Ukrayna’ya askeri ve mali destek konularında Birliğin ortak çizgisini zorlayabileceği değerlendirmeleri yapılıyor.
Çekya Cumhurbaşkanı Petr Pavel, seçim sonrası hükümet kurma sürecinde kilit rol oynayacak.
Pavel, daha önce yaptığı açıklamalarda, “AB veya NATO’dan çıkışı savunan kişilerin hükümette önemli görevlere getirilmesine onay vermeyeceğini” belirterek olası koalisyon görüşmelerinde özellikle ANO’nun aşırı sağcı veya Rusya yanlısı partilerle işbirliği ihtimaline sınır çizebileceği mesajını verdi.
