Piyasadaki ani dalgalanmaların önüne geçmek için kullanılan bu mekanizma, özellikle kriz dönemlerinde yatırımcıların korunmasını ve piyasaların daha sağlıklı işlemesini amaçlar. Peki, devre kesici nedir, nasıl çalışır ve neden uygulanır? İşte detaylar…
DEVRE KESİCİNİN TANIMI
Devre kesici, borsada işlem gören hisse senetlerinde veya endekslerde meydana gelen olağanüstü fiyat hareketlerinde otomatik olarak devreye giren bir işlem durdurma mekanizmasıdır. Kısacası, fiyatlarda aşırı düşüş veya yükseliş yaşandığında sistem, belirli bir süre boyunca işlemleri geçici olarak durdurur. Bu uygulama, yatırımcıların panik alım-satım kararlarını engellemeyi hedefler.
UYGULAMANIN AMACI
Devre kesicinin temel amacı piyasalarda istikrar sağlamak ve yatırımcıları korumaktır. Ani fiyat hareketleri genellikle panik satışları beraberinde getirir. Bu panik havasında verilen kararlar hem bireysel yatırımcıya hem de genel piyasa güvenine zarar verir. Devre kesici sayesinde yatırımcılara soğuma süresi tanınır ve daha sağlıklı bir karar ortamı oluşur.
BORSADA DEVRE KESİCİ NASIL ÇALIŞIR?
Devre kesici, belirlenen fiyat hareketi limitlerinin aşılmasıyla otomatik olarak devreye girer. Örneğin, bir hisse senedinde gün içi fiyat değişimi belirli bir oranın üzerine çıkarsa sistem işlemleri durdurur. Bu durdurma birkaç dakika sürebilir ve süre tamamlandıktan sonra işlemler kaldığı yerden devam eder.
• Hisse bazlı devre kesici: Belirli bir hisse senedinde olağanüstü fiyat hareketi olursa devreye girer.
• Endeks bazlı devre kesici: BIST 30, BIST 50 veya BIST 100 gibi endekslerde belirli bir düşüş yaşandığında tüm piyasada işlemler durdurulabilir.
YATIRIMCILAR İÇİN ÖNEMİ
Devre kesici uygulaması yatırımcıların duygusal kararlar almasını engelleyen kritik bir mekanizmadır. Yatırımcılar bu sayede ani dalgalanmalarda biraz nefes alır ve piyasayı analiz etme fırsatı bulur. Özellikle küçük yatırımcıların korunmasında önemli bir rol oynar.
DÜNYADA DEVRE KESİCİ ÖRNEKLERİ
Devre kesici uygulaması yalnızca Türkiye’ye özgü değildir. ABD’de 1987 yılında yaşanan Kara Pazartesi krizinden sonra devre kesici mekanizması daha sıkı hale getirilmiştir. New York Borsası (NYSE) ve NASDAQ gibi büyük piyasalarda da benzer kurallar işlemektedir. Avrupa ve Asya borsalarında da devre kesici, modern finans piyasalarının vazgeçilmez bir parçası olmuştur.
Borsa devre kesici, piyasa güvenliği ve yatırımcı korunması açısından hayati bir mekanizmadır. Ani dalgalanmaların önüne geçerek yatırımcıların panikle hareket etmesini engeller ve piyasaların sağlıklı işleyişine katkı sağlar. Dünya genelinde de kullanılan bu uygulama, finansal sistemin istikrarını koruma yönünde en önemli adımlardan biri olarak kabul edilmektedir.
